TỔNG QUAN

• Cần phân biệt giữa biếng ăn và suy dưỡng. Biếng ăn là tình trạng trẻ trẻ giảm hoặc mất cảm giác thèm ăn. Còn suy dinh dưỡng là tình trạng trẻ không thu nạp đủ lượng thức ăn theo nhu cầu cơ thể. Tuy nhiên, nếu để tình trạng biếng ăn kéo dài có thể ảnh hưởng tới sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ.
• Thèm ăn là nhu cầu tự nhiên của cơ thể đối với thức ăn, tùy theo nhu cầu năng lượng của cơ thể. Trẻ năng động sẽ ăn nhiều hơn trẻ kém hoạt động.
• Trẻ trong giai đoạn tăng trưởng nhanh sẽ có nhu cầu dinh dưỡng cao hơn trong giai đoạn tăng trưởng chậm.

Các cột mốc phát triển ở trẻ: 

• Giai đoạn trong bào thai là tiền đề cho sự phát triển chiều cao của trẻ sau này. Khi thai được 4 tháng sẽ bắt đầu hình thành hệ xương và phát triển nhanh chóng.
• Giai đoạn trẻ vừa chào đời đến 3 tuổi là khoảng thời gian tăng trưởng nhanh nhất. Mỗi năm, tùy vào chế độ chăm sóc, trẻ có thể cao thêm 25cm.
• Giai đoạn từ 3 - 13 tuổi là thời điểm chiều cao tăng trưởng ở mức ổn định. Chiều cao trung bình của trẻ tăng thêm mỗi năm là từ 5 - 6cm.
• Khi trẻ bước vào tuổi dậy thì đây chính là một trong những thời điểm vàng phát triển chiều cao của trẻ. Nếu được chăm sóc tốt, trẻ có thể tăng từ 8-12 cm mỗi năm.
• Giai đoạn cuối cùng trong thời kỳ phát triển chiều cao của trẻ là sau dậy thì. Khi trẻ đến giai đoạn này thì chiều cao tăng rất chậm, không đáng kể.

NGUYÊN NHÂN GÂY BIẾNG ĂN VÀ CÁCH XỬ LÝ

Những nguyên nhân gây chứng biếng ăn ở trẻ có thể kể:

Trẻ thiếu chất từ giai đoạn bào thai:

• Khi mang thai, nếu mẹ không được cung cấp đủ chất dinh dưỡng (thiếu sắt, canxi, kẽm, các loại vitamin…) thì trẻ sẽ bị suy dinh dưỡng ngay từ trong bụng mẹ. Kết quả là trẻ sinh non, thiếu cân và dẫn tới lười bú. Trường hợp sinh ra đủ cân thì trẻ vẫn có nguy cơ lười bú.

Chế độ ăn không phù hợp:

• Thực đơn nhàm chán: Cần thường xuyên thay đổi các loại thực phẩm, xen kẽ món mới và cũ, trình bày món ăn bắt mắt để trẻ hào hứng hơn. Lựa chọn thức ăn và cách chế biến cũng cần phù hợp với từng giai đoạn phát triển của trẻ.
• Món ăn không hợp khẩu vị của trẻ: Trẻ thường chỉ thích ăn theo sở thích, do đó hãy chú ý đến sở thích của trẻ để chế biến món ăn. Không nên ép trẻ dễ dẫn đến tâm lý sợ ăn.
• Ăn quá nhiều bữa phụ: Ăn vặt quá nhiều làm trẻ có cảm giác no và không muốn ăn các bữa chính. Thường các món ăn vặt đều chứa nhiều đường và dầu mỡ không tốt cho sức khỏe.
• Chế độ ăn thiếu chất: Cần có sự cân bằng giữa các nhóm chất, đảm bảo thực đơn đủ các loại vi chất cần thiết cho sự phát triển của trẻ như protein, canxi, vitamin, kẽm, sắt…

Cho trẻ ăn dặm quá sớm:

• Nên bắt đầu cho trẻ ăn dặm từ 6 tháng tuổi trở đi vì khi đó hệ tiêu hoá của trẻ đã khá hoàn thiện. Ngưng sữa sớm sẽ dễ gây thiếu chất do thức ăn thường không cung cấp đủ chất bằng sữa, nhất là các vitamin và yếu tố vi lượng. Vì vậy, việc cho trẻ ăn dặm đúng thời điểm sẽ mang lại rất nhiều lợi ích cho trẻ về mặt sức khỏe.

Thay đổi sinh lý hoặc mắc bệnh:

• Biếng ăn sinh lý là việc trẻ biếng ăn giữa các giai đoạn phát triển như từ bú mẹ sang ăn dặm, tập bò, tập đi, đi nhà trẻ… Nếu tình trạng này kéo dài, cần tìm nguyên nhân để khắc phục sớm, tránh hình thành thói quen lười ăn về sau.
• Trẻ cũng có thể bị biếng ăn vì các bệnh cấp tính do nhiễm khuẩn, nhiễm virus đường hô hấp (viêm họng, viêm phế quản, viêm phổi, viêm amiđan…), đường tiêu hóa (viêm dạ dày, viêm ruột…). Nhiễm ký sinh trùng (giun, sán), cảm cúm, viêm tai, thiếu máu, viêm họng, lở miệng… đều là những bệnh có thể làm cho trẻ biếng ăn. Nên chữa bệnh cho trẻ trước rồi mới có thể khắc phục chứng biếng ăn sau.

Trẻ thiếu máu, thiếu vitamin và khoáng chất:

• Sự thiếu hụt các loại khoáng chất sẽ làm bé ăn không ngon và lười ăn, điển hình là thiếu kẽm và selen. Nếu không kịp thời bổ sung vi chất, trẻ biếng ăn kéo dài sẽ dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng, còi cọc, thậm chí là chậm phát triển trí não.

Biếng ăn do tâm lý:

• Đây là nguyên nhân phổ biến gây biếng ăn ở trẻ. Biếng ăn tâm lý thường là hậu quả của việc ép trẻ ăn bằng cách dụ dỗ ăn la mắng trẻ khi ăn. Nếu biếng ăn tâm lý không khắc phục được, diễn ra trong thời gian dài có thể dẫn đến biếng ăn bệnh lý.
• Do đó, để bé hợp tác hơn trong từng bữa ăn, bố mẹ cần tạo không gian ăn uống thoải mái và khơi gợi niềm yêu thích ăn uống ở trẻ. Nếu trẻ sợ ăn, lười ăn thì cần cho trẻ vận động nhiều để tạo cảm giác đói, thèm ăn và ngủ ngon hơn. Nếu con đã ăn đủ no, không nên ép con ăn thêm để tránh bé nôn ói, sợ hãi.

Do thiếu vận động:

• Vận động giúp đốt cháy năng lượng sẽ kích thích trẻ ăn ngon hơn, ngủ sâu hơn. Do vậy, việc trẻ ít vận động là một trong những nguyên nhân trẻ biếng ăn hiện nay. Khi thiếu vận động, trẻ sẽ có cảm giác uể oải, mệt mỏi, không muốn ăn do vẫn còn cảm giác no, đầy bụng. Cần cho trẻ vận động nhiều để tạo cảm giác đói, kích thích cảm giác thèm ăn ở trẻ, giúp trẻ ăn được nhiều hơn.

Cho trẻ ăn không đúng cách: Những sai lầm thường mắc khiến trẻ lười ăn như:

• Cho trẻ ăn tùy hứng mà không có giờ giấc cố định.
• Cho trẻ ăn nhiều bánh kẹo, quà vặt trước bữa ăn khiến trẻ không cảm thấy đói khi đến bữa.
• Vừa ăn, vừa xem tivi, chơi game khiến trẻ mất tập trung, ăn chậm, ăn ít.
• Cho trẻ ăn riêng mà không cho ăn cùng gia đình, trẻ sẽ không học được thói quen ăn uống của người lớn, không cảm nhận được không khí vui vẻ, ấm cúng của bữa ăn gia đình.
• Đút trẻ ăn mà không cho trẻ tự ăn, làm trẻ mất cảm giác hứng thú khi tự khám phá bữa ăn của mình.