MÃN KINH LÀ GÌ?
- Mãn kinh là sự tắt hẳn kinh nguyệt do mất chức năng của buồng trứng, xảy ra độ tuổi từ sau 40 tuổi, là sự chuyển tiếp từ tuổi sinh sản sang giai đoạn giảm khả năng thụ thai.
- Về mặt lâm sàng, tình trạng mãn kinh xảy ra sau kỳ kinh cuối 1 năm. Khởi đầu tình trạng mãn kinh xảy ra khi buồng trứng dần sản xuất ít đi các nội tiết tố có vai trò điều hoà chu kỳ rụng trứng và kinh nguyệt hàng tháng cho đến lúc kinh nguyệt thật sự không còn. Lúc này người phụ nữ không còn có thể mang thai trừ một số trường hợp đặc biệt.
- Toàn bộ giai đoạn mãn kinh kéo dài trong vài năm, được chia làm 2 giai đoạn: tiền mãn kinh và mãn kinh (hay còn gọi là hậu mãn kinh).
- Các triệu chứng mãn kinh chủ yếu là do sự giảm nhanh lượng estrogen trong cơ thể người phụ nữ
- Các biến chứng của mãn kinh liên quan đến giảm tiết estrogen như loãng xương, nhồi máu cơ tim, đột quỵ, tăng cân, tiểu không kiểm soát…
DẤU HIỆU NHẬN BIẾT MÃN KINH
Dấu hiệu mãn kinh khác nhau tuỳ theo cơ địa từng người. Có người trải qua giai đoạn mãn kinh nhẹ nhàng nhưng có người xuất hiện các triệu chứng rất khó chịu. Các dấu hiệu phổ biến của mãn kinh là:
- Chu kỳ kinh bất thường
- Khả năng sinh sản giảm
- Âm đạo có nhiều biến đổi
- Xuất hiện các cơn bốc hỏa, cảm giác nóng bừng mặt
- Rối loạn giấc ngủ và đổ mồ hôi trộm ban đêm
- Thay đổi tính khí
- Thay đổi vẻ bề ngoài
NGUYÊN NHÂN GÂY MÃN KINH
Độ tuổi: Các dấu hiệu mãn kinh có thể bắt đầu từ sau 40 tuổi, chủ yếu là từ 50 tuổi.
Phẫu thuật cắt tử cung, buồng trứng:
- Nếu tiến hành phẫu thuật cắt bỏ tử cung mà vẫn giữ lại các buồng trứng thì mặc dù chu kỳ kinh nguyệt không còn nhưng phụ nữ vẫn sẽ không mãn kinh. Nguyên nhân của tình trạng này là do hai buồng trứng vẫn có khả năng phóng thích nang trứng.
- Tuy nhiên, khi phẫu thuật cắt bỏ hoàn toàn hai buồng trứng và tử cung thì phụ nữ sẽ bước vào thời kỳ mãn kinh sớm hơn bình thường và bỏ qua thời kỳ tiền mãn kinh. Lúc đó, chu kỳ kinh nguyệt sẽ biến mất hoàn toàn và người phụ nữ sẽ xuất hiện các dấu hiệu mãn kinh.
Xạ hoặc hóa trị liệu:
Những liệu pháp điều trị ung thư có thể thúc đẩy thời kỳ mãn kinh đến sớm hơn. Trong trường hợp này thì mãn kinh thường xảy ra từ từ với thời kỳ tiền mãn kinh kéo dài trong khoảng vài tháng cho tới vài năm trước khi thực sự xảy ra mãn kinh.
Buồng trứng bị suy sớm:
Buồng trứng là cơ quan sinh sản đảm nhận vai trò nuôi dưỡng trứng trưởng thành để rụng rồi kết hợp với tinh trùng để xảy ra quá trình thụ thai. Nếu buồng trứng bị lão hóa trước tuổi thì chức năng này ở người phụ nữ sẽ ngừng sớm hơn.
CÁC GIAI ĐOẠN CỦA MÃN KINH
Hầu hết nữ giới sẽ đi qua thời kỳ mãn kinh với 2 giai đoạn là tiền mãn kinh và mãn kinh, tuy nhiên ở một số người, giai đoạn mãn kinh có thể đến sớm hoặc muộn.
- Giai đoạn tiền mãn kinh: Chủ yếu xảy ra ở độ tuổi 40-50 và kéo dài trong vài năm. Thời điểm này buồng trứng bắt đầu suy giảm khả năng hoạt động và nội tiết tố nữ có sự mất cân bằng khiến cho kinh nguyệt không đều.
- Giai đoạn mãn kinh sớm: Diễn ra trước 40 tuổi. Khi đó, phụ nữ sẽ không còn khả năng mang thai nữa vì không còn nang noãn chín hoặc không xảy ra quá trình rụng trứng nữa. Mãn kinh sớm có thể xảy ra ở phụ nữ: thực hiện hóa trị, xạ trị, hút thuốc nhiều, nghiện rượu, rối loạn miễn dịch, phẫu thuật cắt tử cung nhưng vẫn còn 2 buồng trứng…
- Giai đoạn mãn kinh thực sự: Thường gặp ở độ tuổi 50-55. Lúc này buồng trứng đã dừng hoạt động hoàn toàn và không còn khả năng tiết ra nội tiết tố nữ nữa nên kinh nguyệt cũng mất hẳn.
- Giai đoạn mãn kinh muộn: Độ tuổi thường gặp là sau 55 tuổi.
PHÒNG NGỪA CÁC RỐI LOẠN KHI MÃN KINH
- Duy trì sự dẻo dai cho hệ cơ xương bằng cách tập thể dục đều đặn. Nên tập những bài tập gia tăng sức mạnh như chạy, đi bộ nhanh.
- Ăn các thức ăn giàu canxi, vitamin D và omega-3 hoặc dùng các thực phẩm bổ sung.
- Chế độ ăn cân bằng, ít mỡ, nhiều rau củ.
- Có chế độ nghỉ ngơi, sinh hoạt và dinh dưỡng thật khoa học ngay khi bước vào thời kỳ tiền mãn kinh.
- Khi có dấu hiệu của cơn bốc hoả, làm ướt mặt bằng cách lau mát, uống nhiều nước.
- Mắc đồ ngủ có chất liệu cotton để giảm tình trạng đổ mồ hôi trộm.
- Không hút thuốc vì ngoài khả năng tăng nguy cơ gây bệnh tim, đột quỵ, ung thư, hút thuốc còn gia tăng số cơn bốc hoả và có thể gây mãn kinh sớm.
- Giảm khô âm đạo bằng cách dùng chất bôi trơn khi quan hệ tình dục.
- Khám phụ khoa định kỳ để phát hiện và xử trí kịp thời bệnh lý phụ khoa và tầm soát bệnh ung thư phụ khoa.
