Kiến thức sinh sản là điều mà bất cứ thai phụ nào cũng nên quan tâm, nhất là trong giai đoạn 3 tháng đầu kể từ khi que thử thai cho kết quả “2 vạch”. Khi đó, thai nhi chỉ mới trong giai đoạn làm tổ, tượng hình và còn rất mong manh, và cơ thể của người phụ nữ thì cũng mới bắt đầu thích nghi với việc làm mẹ nên giai đoạn này rất quan trọng đối với sức khoẻ cả thai phụ và thai nhi. Vậy trong 3 tháng đầu thai kỳ, mẹ bầu nên chú ý những điều gì?

LỊCH KHÁM THAI TRONG 3 THÁNG ĐẦU

Khám lần đầu:

• Lần đầu tiên mẹ nên đi khám là khi thai đã được 5-8 tuần tuổi để biết chắc chắn mình có thai hay không, thai có làm tổ đúng vị trí hay không.
• Mẹ cũng sẽ được tiến hành đo huyết áp, chiều cao, cân nặng.
• Đo nồng độ HCG, làm xét nghiệm nước tiểu, xét nghiệm máu siêu âm để xác định chính xác tuổi thai đồng thời dự kiến ngày sinh.

Khám lần thứ hai:

• Khi thai nhi tròn 8 tuần tuổi, mẹ nên thăm khám thêm lần nữa để được kiểm tra sức khỏe toàn diện hơn.
• Được đánh giá tim thai, phôi thai và sẽ được làm những xét nghiệm cơ bản như lần khám đầu.

Khám lần thứ ba:

• Lịch khám lần này mẹ nên tiến hành khi thai được 12-13 tuần tuổi, ý đặc biệt là với các thai phụ lớn tuổi hoặc gia đình có tiền sử dị tật, bệnh di truyền. Đây là thời điểm chính xác nhất thực hiện siêu âm đo độ mờ da gáy nhằm xác định nguy cơ mắc hội chứng Down của thai nhi.
• Thời điểm 12 tuần mẹ bầu cũng nên được thực hiện thêm xét nghiệm sàng lọc dị tật Double test, giúp phát hiện sự bất thường trong quá trình phát triển nhiễm sắc thể của thai nhi.

DẤU HIỆU CHO THẤY THAI NHI PHÁT TRIỂN KHOẺ MẠNH TRONG 3 THÁNG ĐẦU

Khi có những dấu hiệu sau, mẹ hãy an tâm rằng con mình vẫn đang rất khỏe mạnh:

• Khó tiêu, ợ nóng: nếu có hiện tượng này tức là hormon trong thai kỳ vẫn hoạt động bình thường nên việc tiêu hóa của cơ thể bị cản trở.
• Đau nhức cơ thể: một trong những lưu ý khi mang thai 3 tháng đầu là cơ thể mẹ sẽ đau nhức vùng lưng và vùng tay, chân vì thai nhi đang lớn lên. Đây là dấu hiệu bình thường nên mẹ hãy an tâm.
• Tăng cân đều: việc tăng khoảng 0.5kg/tuần có nghĩa là bé đang phát triển đúng chuẩn thai kỳ.
• Ốm nghén: ốm nghén đôi khi khiến mẹ khó chịu, nhưng theo các chuyên gia thì điều này là dấu hiệu cho thấy thai nhi phát triển bình thường.
• Huyết áp và lượng đường ổn định: Nếu hai chỉ số này ổn định thì chứng tỏ mẹ đang có lối sống khoa học và có thể yên tâm không bị vấn đề tiền sản giật.

NHỮNG DẤU HIỆU BẤT THƯỜNG NÊN ĐI KHÁM NGAY

Bên cạnh những dấu hiệu cho thấy thai nhi đang phát triển tốt, mẹ cũng nên chú ý đến những dấu hiệu bất thường trên cơ thể mình như:

Nghén nặng:

• Ốm nghén chứng tỏ thai nhi phát triển tốt nhưng nếu mẹ nôn quá nhiều, mệt mỏi thì quá trình phát triển của thai cũng sẽ bị ảnh hưởng. Do đó, khi nôn nhiều, mẹ nên đến những cơ sở y tế để thăm khám.

Đau bụng và ra máu:

• Đây là điều quan trọng mẹ nên lưu ý khi mang thai 3 tháng đầu. Nếu không phát hiện và xử lý kịp sẽ ảnh hưởng đến sự an toàn của bé và cả sức khỏe, tính mạng của mẹ. Việc đau bụng trong thời điểm này có thể do động thai, thai trứng, thai ngoài tử cung.
• Nếu chỉ đau bụng mà không ra máu thì mẹ chỉ cần nghỉ ngơi, tránh vận động. Nhưng nếu vừa đau bụng vừa ra máu thì đây là một trong những dấu hiệu bất thường, mẹ cần đến cơ sở y tế ngay.

Ra khí hư và ngứa âm đạo:

• Đây có thể là dấu hiệu của viêm âm đạo do thay đổi nội tiết tố. Dù không nguy hiểm nhưng nếu bệnh kéo dài thì có thể sinh non hoặc sảy thai. Để ngăn ngừa tình trạng này, mẹ nên vệ sinh vùng kín sạch sẽ, dùng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ để không ảnh hưởng đến thai nhi.

Tiểu buốt, tiểu rắt:

• Mẹ có thể đã bị viêm đường tiết niệu. Điều cần làm lúc này là vệ sinh bộ phận sinh dục sạch sẽ và dùng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ.

NÊN ĂN GÌ TRONG TRONG 3 THÁNG ĐẦU?

Thai nghén khiến mẹ bầu có cảm giác sợ đối với một số món. Mẹ không nhất định phải ăn những món khiến mình cảm thấy khó chịu, buồn nôn. Nhưng tốt nhất nên ăn thức ăn đa dạng và lưu ý nên ăn các thực phẩm đủ dinh dưỡng như:

• Thực phẩm giàu đạm: thịt, cá, tôm, cua, hải sản…
• Thực phẩm giàu acid folic: bí đao, hạt họ đậu, súp lơ…
• Các loại thực phẩm giàu sắt: thịt bò, thịt gia cầm, trứng gà, rau lá có màu xanh đậm, ngũ cốc… Ăn thêm trái cây tươi như nho, chuối, cam, đu đủ chín…
• Thực phẩm giàu canxi, vitamin D: phô mai và các loại chế phẩm từ sữa, các loại hạt, cá, tôm, cua…
• Ngoài ra mẹ bầu nên chọn ăn các loại thực phẩm giàu vitamin A, B, C, D, E. Thực phẩm chứa nhiều kẽm và các khoáng chất cũng rất cần thiết cho giai đoạn phát triển đầu tiên của thai nhi. 

NÊN UỐNG GÌ TRONG TRONG 3 THÁNG ĐẦU?

• Giai đoạn bắt đầu thai kỳ cơ thể mẹ có thể chưa thích nghi ngay với yêu cầu dinh dưỡng cho mẹ và bé. Vì thế ngoài việc ăn đủ chất mẹ cần bổ sung dinh dưỡng cho cả mẹ bầu lẫn em bé qua đường uống.
• Uống các loại thuốc bổ, vitamin, khoáng chất bổ sung theo chỉ định của bác sĩ. Các loại thuốc vitamin khoáng chất thường được chỉ định uống bổ sung bao gồm: sắt, canxi và vitamin D, DHA, vitamin tổng hợp…
• Ngoài việc uống bổ sung theo chỉ định thì mẹ bầu cũng nên tự bổ sung bằng cách uống nhiều sữa tươi và các loại nước ép. Lưu ý nên uống sữa ấm để hệ tiêu hóa mẹ khỏe mạnh. Với nước ép nên chọn các loại rau củ tươi ngon, uống nguyên chất không đường và hạn chế uống lạnh. 

KHÔNG NÊN LÀM GÌ TRONG 3 THÁNG ĐẦU?

Trong 3 tháng đầu, mẹ bầu nên kiêng một số điều để tránh sảy thai và giúp thai nhi bám tử cung người mẹ tốt nhất và phát triển toàn diện. Nhưng điều mẹ bầu nên kiêng như:

• Sơn móng tay: hóa chất dùng để sơn móng tay có thể ảnh hưởng đến chỉ số thông minh của trẻ.
• Xịt nước hoa vào cơ thể.
• Bê vác vật nặng trước bụng.
• Leo trèo, với 2 tay lên cao.
• Đi giày cao gót hay dép không có độ bám ở mặt dưới để tránh trơn trượt.
• Đi nhanh mà nên đi chậm rãi.
• Đi xe đường xa, lưu ý ngồi xe phải đảm bảo an toàn cho thai nhi.
• Tẩy trắng răng: 3 tháng đầu, nướu của mẹ rất nhạy cảm nên tẩy răng trong thời kỳ này sẽ khiến nướu bị tổn thương.
• Quan hệ tình dục quá thường xuyên, mạnh bạo.
• Vận động mạnh.
• Hút thuốc lá, uống bia, trà, cà phê, nước ngọt có ga.
• Làm việc quá sức.
• Tắm bồn, xông hơi…

LÀM GÌ ĐỂ GIẢM TÌNH TRẠNG ỐM NGHÉN?

• Gừng giúp giảm buồn nôn. Có thể ăn gừng tươi, gừng sấy dẻo, mứt gừng hoặc uống nước gừng để giảm cơn buồn nôn. Tuy nhiên, nếu bị huyết áp thấp, lượng đường thấp hay loãng máu thì không nên dùng phương pháp này.
• Bạc hà: mẹ có thể nấu một ấm trà với bạc hà hay sử dụng bạc hà vào bữa ăn hàng ngày. Ngoài ra mẹ cũng có thể dùng tinh dầu bạc hà để dễ chịu hơn.
• Chanh: tương tự như bạc hà, mẹ có thể dùng tinh dầu chanh để dễ chịu hoặc ngửi mùi vỏ chanh để giảm cơn buồn nôn.
• Những loại gia vị làm giảm cơn ốm nghén: bột tiểu hồi hương, quế, thì là.
• Bổ sung vitamin bằng thực phẩm thiên nhiên hoặc các sản phẩm hỗ trợ.

NÊN TẬP THỂ DỤC NHƯ THẾ NÀO TRONG 3 THÁNG ĐẦU?

• Đi bộ: việc vận động thường xuyên bằng cách đi bộ đi chợ, đi dạo mỗi ngày cũng giúp bà bầu khỏe hơn. Tuy nhiên chỉ nên đi bộ nhẹ nhàng, vận động tay chân khoảng 15-20 phút.
• Bơi lội: bộ môn này sẽ giúp ích rất nhiều cho hệ hô hấp. Nhưng bà bầu chỉ nên bơi ngửa hoặc thả người trên mặt nước. Tránh rướn người quá mạnh sẽ ảnh hưởng đến thai.
• Tập yoga: ba tháng đầu mẹ chỉ nên tập những bài yoga nhẹ nhàng, tư thế thoải mái để không ảnh hưởng đến thai nhi.

GIÁO DỤC CHO TRẺ NGAY TỪ GIAI ĐOẠN BÀO THAI

• Nghe nhạc: nghe nhạc khi mang thai sẽ hỗ trợ sự phát triển của thai nhi đồng thời giúp mẹ thoải mái, thư giãn. Mẹ mang thai 3 tháng đầu có thể nghe nhạc hoà tấu, nhạc cổ điển… Nếu mẹ không thích những loại nhạc này, mẹ có thể nghe nhạc trữ tình, những bài hát ru. Một lưu ý khi mang thai 3 tháng đầu và thậm chí suốt thai kỳ, đó là mẹ nên hạn chế nhạc dance có âm lượng lớn, nhịp điệu nhanh, mạnh. Những bài nhạc này có thể khiến em bé khó chịu.
• Đọc sách, trò chuyện với thai nhi: có thể với những người lần đầu làm mẹ sẽ còn hơi ngượng ngùng, bối rối, nhưng mẹ nên bắt đầu bằng cách đọc truyện hay tâm tình, thủ thỉ với con.
• Âu yếm, sờ nhẹ lên bụng: ngay từ khi còn còn là một bào thai, em bé đã biết khao khát tình thương. Vậy nên một cái sờ nhẹ lên bụng cũng khiến bé con hình thành những cảm xúc tích cực và phát triển tâm lý một cách toàn diện nhất. Ngoài ra, tình thương và sự vuốt ve, âu yếm của bố mẹ cũng sẽ giúp bé sau này phát triển nhân cách và biết yêu quý bản thân hơn.

VAI TRÒ CỦA NGƯỜI CHA

Người cha cũng có vai trò rất quan trọng trong việc tương tác và giáo dục cho thai nhi. Cụ thể là:

• Tạo cho bé sự an tâm và thân thiết.
• Tâm lý và nhân cách của bé phát triển tốt hơn.
• Kích thích tư duy của bé phát triển.
• Giúp mẹ vững vàng tâm lý.