TỔNG QUAN

Đẹn lưỡi hay tưa lưỡi là một trong các dấu hiệu bị nhiễm nấm men. Tình trạng nhiễm trùng miệng thông thường này có thể gây ra các mảng trắng trong miệng của trẻ, gây khó khăn cho bé khi bú và nuốt. Do đó, bé sẽ bú ít hay bỏ bú, chậm lên cân. Do đó, ba mẹ cần biết làm gì khi trẻ bị đẹn, giúp trẻ bú sữa ngon miệng và mau lớn. 

ĐẸN LƯỠI LÀ GÌ?

• Đẹn lưỡi hay tưa lưỡi là một trong loại nhiễm nấm men, thường xuất hiện dưới dạng các mảng hoặc vết loét có hình dạng bất thường màu trắng hoặc vàng bao phủ trong miệng bé. Các dấu hiệu này ở trẻ sơ sinh thường xuất hiện trên nướu, lưỡi, vòm miệng, bên trong má.
• Tác nhân gây đẹn là do một loại nấm men hoặc vi nấm có tên là Candida albicans. Mặc dù chỉ là một bệnh nhiễm trùng nhẹ, tình trạng trẻ bị đẹn lưỡi kéo dài có thể gây khó chịu hoặc thậm chí gây đau đớn cho bé, khiến bé bỏ bú và chậm tăng trưởng.

NGUYÊN NHÂN GÂY ĐẸN

• Mặc dù nhiễm trùng nấm men khiến trẻ bị đẹn lưỡi xuất hiện trong miệng của trẻ, tình trạng này đã có thể bắt đầu trong ống sinh của người mẹ trong quá trình chuyển dạ tự nhiên và gây lây nhiễm cho trẻ ngay từ khi chào đời.
• Candida là một sinh vật thường xuất hiện trong miệng hoặc âm đạo và thường bị các vi sinh vật khác tấn công, xâm chiếm về vị trí và về mặt dinh dưỡng. Tuy nhiên, khi cơ thể bị ốm, suy giảm miễn dịch, việc sử dụng kháng sinh hoặc trải qua những thay đổi nội tiết tố (như khi mang thai), sự cân bằng lợi khuẩn có thể bị xáo trộn, tạo điều kiện cho nấm Candida phát triển và gây nhiễm trùng.
• Vì tình trạng trẻ bị đẹn lưỡi có cơ chế xuất hiện ngay khi mới sinh, bệnh này phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh và trẻ dưới 2 tháng. Trẻ lớn hơn cũng có thể bị tưa miệng nếu đang dùng thuốc kháng sinh để chống lại một bệnh nhiễm trùng khác vì tiêu diệt cả những vi khuẩn có lợi giúp kiểm soát nấm men hoặc có hệ thống miễn dịch suy giảm.
• Mặt khác, trẻ bị đẹn lưỡi cũng có thể hình thành và phát triển nếu vú của mẹ, núm vú bình sữa hay núm vú giả không được vệ sinh và lau khô đúng cách sau khi cho con bú. Đây là điều kiện lý tưởng cho nấm men phát triển và gây nhiễm trùng cho trẻ.

TRIỆU CHỨNG CỦA BÉ KHI BỊ ĐẸN LƯỠI

• Bé bị đẹn lưỡi có dấu hiệu phổ biến và dễ dàng nhận thấy là các mảng trắng bên trong miệng bé. Một lớp phủ trắng hoặc các mảng trắng trên lưỡi, nướu, má trong hoặc vòm miệng rất dai và khó làm sạch, phân biệt với cặn sữa, thường đọng lại trên lưỡi của trẻ sau khi bú nhưng thường tan trong một giờ.
• Do đó, để biết liệu lưỡi trắng có phải là do sữa hay do bé bị đẹn lưỡi hay không, hãy cố gắng lau nhẹ nhàng bằng khăn mềm ẩm hoặc ngón tay có gạc. Nếu lưỡi trẻ có màu hồng trở lại và trông khỏe mạnh sau khi lau thì không cần điều trị thêm. Ngược lại, nếu mảng trắng không bong ra hoặc có bong tróc và để lại bên dưới một mảng màu đỏ, thô, trẻ tỏ vẻ đau đớn, quấy khóc thì đó có thể là bé bị đẹn lưỡi và bạn nên liên hệ với bác sĩ nhi khoa.
• Ngoài ra, trẻ có vẻ cáu kỉnh trong khi bú hoặc khi trẻ đang ngậm núm vú để bắt đầu bú, sau đó quay đi vì đau cũng là một dấu hiệu khác cho thấy trẻ có thể bị đẹn.

LÀM GÌ KHI TRẺ BỊ ĐẸN?

• Vì trẻ bị đẹn rất dễ lây truyền qua lại nên tốt nhất là cả mẹ và con đều cần được điều trị. Đối với con bạn, bác sĩ nhi khoa có thể kê đơn thuốc chống nấm, được bôi tại chỗ ở bên trong miệng và lưỡi nhiều lần một ngày trong 10 ngày. Ba mẹ nhớ bôi thuốc lên tất cả các mảng trắng trong miệng của trẻ.
• Đối với người mẹ cho con bú, bác sĩ cũng có thể sẽ chỉ định cho mẹ bôi kem chống nấm theo toa trên vú mẹ. Khi được điều trị đúng cách, tình trạng nhiễm trùng do nấm men sẽ nhanh chóng đáp ứng và sẽ biến mất một tuần. Trong thời gian này, mẹ vẫn có thể duy trì việc cho con bú bình thường, hoặc tạm thời chuyển sang cho trẻ bú bình cho đến khi hoàn tất việc điều trị cho cả mẹ và bé.

CÁC BIỆN PHÁP CÓ THỂ NGĂN NGỪA TRẺ BỊ ĐẸN LƯỠI

• Hoàn toàn không thể làm gì để ngăn chặn em bé nhiễm trùng phải nấm men trong ống sinh đối với chuyển dạ sinh thường - trừ khi sinh mổ. Tuy nhiên, ba mẹ vẫn có thể tránh để trẻ bị nhiễm trùng nấm men trong tương lai bằng cách thường xuyên làm sạch và tiệt trùng núm vú giả, bình sữa và các bộ phận của máy hút sữa tiếp xúc với núm vú của người mẹ.
• Ngoài ra, người mẹ cũng cần để ngực khô hoàn toàn giữa các lần cho con bú để ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn và các vi sinh vật khác. Thay miếng lót vú sau khi cho con bú, mặc áo lót bằng vải cotton không giữ ẩm và giặt áo ngực thường xuyên trong nước nóng, sau đó phơi khô dưới ánh nắng mặt trời cũng có thể là các cách tiêu diệt nấm men hiệu quả.
• Mặt khác, vì thuốc kháng sinh có thể tạo điều kiện gây ra nhiễm trùng nấm men, chúng chỉ nên được sử dụng khi cần thiết, đó là khi có chỉ định của bác sĩ phù hợp với bệnh lý của cả mẹ và bé.
• Tóm lại, bé bị đẹn lưỡi là một bệnh nhiễm trùng phổ biến ở miệng của trẻ sơ sinh. Tác nhân của tình trạng này là do một loại nấm men như nấm Candida albicans. Mặc dù bé bị đẹn lưỡi sẽ gây ra nhiều khó chịu, khiến bé bỏ bú và sụt cân, tình trạng này có thể điều trị được với các thuốc thông thường. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là cần dùng thuốc kháng nấm cho cả mẹ lẫn bé cũng như áp dụng các biện pháp vệ sinh đúng cách, sử dụng kháng sinh đúng chỉ định để phòng ngừa tái nhiễm trong tương lai.